Yurt dışında boşandım, mahkeme kararını Türkiye’de nasıl geçerli hale getirebilirim? Tanıma tenfiz davası nasıl açılır? Tanıma tenfiz davası açmak için hangi belgeler gereklidir? Apostil şerhi nereden alınır? gibi sorular sıklıkla sorulmaktadır. Bu makalemizde yurt dışında boşanan Türklerin en çok sorduğu sorulara yanıt verdik.
Tanıma ve tenfiz davası nedir?
Tanıma ve tenfiz davası birbirinden farklı davalardır. Tanıma davası ile yabancı mahkeme kararının Türkiye tarafından tanınması ve kabul edilmesi sağlanır. Bu şekilde yabancı mahkeme kararı sanki Türkiye’de verilmiş bir karar gibi geçerli olur. Ancak sadece tanıma davası, yabancı mahkeme kararını Türkiye’de icra edilebilir hale getirmez. Yabancı mahkeme kararının Türkiye’de icraya konulabilmesi için tenfiz davası açılmalıdır.
Örnek vermek gerekirse yabancı ülkede boşanan Türkler, Türkiye’de tanıma kararı almadıkça hala evli görünürler. Mahkemeden tenfiz kararı alınmadıkça da boşanmanın fer’isi niteliğindeki tazminat ve nafaka gibi alacaklar icraya konulamaz. Bu sebeple yurt dışında boşanan Türk’ler, Türkiye’de tanıma/tenfiz davası açmaktadırlar.
Tanıma ve tenfiz davasında görevli mahkeme neresidir?
Tanıma/Tenfiz davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Yabancı mahkeme kararlarının tanıma ve tenfizinin önem arz etmesi sebebiyle genel görev kurallarından ayrı bir şekilde Asliye Hukuk mahkemelerinin görevli olduğu görülmektedir. Boşanma ve boşanmanın Fer’i sonuçlarına ilişkin yabancı mahkeme kararının tanıma ve tenfizinde ise Aile Mahkemeleri görevlidir.
Tanıma ve tenfiz davasında yetkili mahkeme neresidir?
Tanıma ve tenfiz davalarında MÖHUK m.51/2 uyarınca kademeli bir yetki kuralı benimsenmiştir. Buna göre dava kendisine karşı tenfiz istenen kişinin;
- Türkiye’deki yerleşim yerinde,
- Yerleşim yeri bulunmuyorsa sakin olduğu yerde,
- Sakin olduğu bir yer de bulunmuyorsa Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinden birinde açılabilir.
Yabancılar Tanıma/Tenfiz davası açabilir mi?
Tanıma tenfiz davası açabilmek için taraflardan birinin ya da ikisinin Türk olması şartı aranmamaktadır. Yabancılar da hukuki menfaatlerinin bulunması durumunda yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizi için dava açabilirler. Yani davada taraf olmayan 3. Kişi hukuki faydasının olması durumunda Türkiye’de dava açarak bu mahkeme kararının tanıma ve tenfizini talep edebilir.
Tanıma/Tenfiz davası için gerekli belgeler nelerdir?
- Yabancı mahkeme kararının aslı veya kararı veren mahkeme tarafından onanmış örneği,
- Yabancı mahkeme kararının konsolosluk veya noter onaylı tercümesi
- Yabancı mahkeme kararının kesinleşme şerhi
- Kesinleşme şerhinin konsolosluk veya noter onaylı tercümesi
- Yabancı mahkeme kararı ve kesinleşme şerhi için alınan apostil kaşesi ve apostil kaşesinin onaylı tercümesi.
Apostil şerhi nedir?
Apostil bir belgenin geçerliliğinin kabul edilerek başka bir ülkede de kullanılmasını sağlayan bir belge onay sistemidir. Lahey Sözleşmesi olarak da bilinen “Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi”ne taraf ülkelerde düzenlenen resmi belgeler apostil şerhi ile yine sözleşmeye üye diğer devletlerde de geçerli kabul edilmektedir. Bu şekilde verilmiş bir apostil şerhi ile belge üzerindeki imzanın doğruluğu, belgeyi imzalayan kişinin hangi sıfatla imzaladığını ve gerektiğinde belge üzerindeki mühür ve damganın aslı ile aynı olduğunu teyit eder. Türkiye 1962 yılında ilgili sözleşmeye üye olmuştur. Türkiye’de tanıma/tenfiz davası açılabilmesi için yabancı mahkeme kararı ve kesinleşme şerhi için apostil şerhi gerekmektedir.
Apostil şerhi nereden alınır?
- İdari belgelerde; illerde valilik ilçelerde ise kaymakamlıktan,
- Adli belgelerde; adli yargı adalet komisyonu başkanlığından alınır.
Tenfiz kararı verilebilmesinin şartları nelerdir?
Bu husus “Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanunun 54. Maddesinde düzenlenmiştir.”
Madde 54 – (1) Yetkili mahkeme tenfiz kararını aşağıdaki şartlar dahilinde verir:
a) Türkiye Cumhuriyeti ile ilamın verildiği devlet arasında karşılıklılık esasına dayanan bir anlaşma yahut o devlette Türk mahkemelerinden verilmiş ilamların tenfizini mümkün kılan bir kanun hükmünün veya fiili uygulamanın bulunması.
b) İlamın, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmeyen bir konuda verilmiş olması veya davalının itiraz etmesi şartıyla ilamın, dava konusu veya taraflarla gerçek bir ilişkisi bulunmadığı halde kendisine yetki tanıyan bir devlet mahkemesince verilmiş olmaması.
c) Hükmün kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması.
ç) O yer kanunları uyarınca, kendisine karşı tenfiz istenen kişinin hükmü veren mahkemeye usulüne uygun bir şekilde çağrılmamış veya o mahkemede temsil edilmemiş yahut bu kanunlara aykırı bir şekilde gıyabında veya yokluğunda hüküm verilmiş ve bu kişinin yukarıdaki hususlardan birine dayanarak tenfiz istemine karşı Türk mahkemesine itiraz etmemiş olması.
Tanıma/Tenfiz davası ne kadar sürer?
Tanıma tenfiz davasının sonuçlanma süresi birçok etkene bağlıdır. Dava yabancılık unsuru içerdiğinden dolayı hızlı sonuçlanabilmesi için yargılama usulünü iyi bilmek gereklidir. Belgelerin eksik olması durumunda mahkeme tamamlamak için süre verse bile verilen sürede yurt dışından getirilecek belgelerin tamamlanması mümkün olmamaktadır ve davanın usulden reddi ile sonuçlanabilmektedir. Bu sebeple tanıma/tenfiz davalarının bu alanda faaliyet gösteren bir avukat ile takip edilmesi davacıların hak kaybı yaşamaması adına önem arz etmektedir.
AVUKAT NUR AKKOÇ
