Ülkemizde her gün çok sayıda iş kazası meydana gelmekte olup işçiler maddi ve manevi zarara uğramaktadırlar. Bu makalede; İş kazası davası nasıl açılır? İş kazası tazminatı nasıl alınır? işçi hangi tazminatları alabilir? Kusurlu olan işçi tazminat alabilir mi? Ölüm durumunda işçinin ailesi iş kazası davası açabilir mi? İşverenin yükümlülükleri nelerdir? İşveren hapse girer mi? Gibi çok sorulan sorular yanıtlanmıştır.
İş kazası nedir?
İşveren, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli olan her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak; işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdür. Kanunun iş yeri olarak saydığı yerlerde meydana gelen ve sonucunda işçinin yaralanmasına veya ölümüne sebebiyet veren kazalar iş kazası olarak kabul edilmektedir.
Konuya ilişkin yasal düzenleme, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun “İş Kazası ve Meslek Hastalığının Tarifi” başlıklı 11. maddesinde yer almakta ve bu maddenin iş kazasına ilişkin (A) fıkrasına göre:
“A) İş kazası aşağıdaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedence veya ruhça arızaya uğratan olaydır.
İş kazası olarak kabul edilen haller nelerdir?
a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla,
c) Sigortalının, işveren tarafından görev ile başka bir yere gönderilmesi yüzünden asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
d) Emzikli kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda ,
e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere toplu olarak götürülüp getirilmeleri sırasında. …….”
Meydana gelen kazalar iş kazası olarak kabul edilmektedir.
İşverenin iş kazasını önlemede yükümlülükleri nelerdir?
İşveren, çalışanlarının işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. Bu kapsamda işçilere gerekli eğitimlerin verilmesi, bilgi akışının sağlanması, iş bölümü organizasyonunun yapılması, işle ilgili gerekli araç ve gereçlerin tam olarak sağlanması, koruyucu güvenlik ekipmanlarının tedarik edilerek işçinin kullanımına sunması, teknolojik gelişmeleri takip ederek sağlık ve güvenlik tekniklerini güncellemesi, tehlikeli araçları tehlikesiz olanla değiştirmesi gerekmektedir.
İşveren işyeri ile ilgili her türlü önlemi aldıktan sonra dahi; meydana gelecek riskleri analiz etmek, bu risklerin meydana gelmemesi için koruyucu önlemleri almak, kaçınılması mümkün olmayan risklerle de kaynağında mücadele etmekle mükelleftir. Esas işi bu olmayan çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri almalıdır.
İşveren çalışanına görev verirken işe uygunluğunu değerlendirmelidir. İşin kişilere uygun hale getirilmesi için iş yerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı, çalışma şekli ve üretim metotlarının seçiminde özen göstermek, özellikle tekdüze çalışma ve üretim temposunun sağlık ve güvenliğe olumsuz etkilerini önlemek, önlenemiyor ise en aza indirmek durumundadır. Tüm bu sayılan unsurlarla birlikte işveren işçilerin iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önlemlere uyup uymadığını denetlemeli ve uyulmadığı takdirde gerekli önlemleri almalıdır. İşveren iş sağlığı ve güvenliği konusunda işçilere gerekli bilgileri ve eğitimleri verdiğini iddia ederek sorumluluktan kurutulamaz.
İş kazasında yaralanma durumunda işçinin alabileceği tazminatlar nelerdir?
1-) Geçici iş göremezlik tazminatı
2-) Kalıcı iş göremezlik tazminatı
3-) Tedavi ve ilaç giderleri
4-) Bakıcı masrafları
5-) Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar
6-) Manevi tazminat davası
İşçinin ölümü nedeniyle işçinin ailesi destekten yoksun kalma tazminatı alabilir mi?
İşçinin iş kazası sebebiyle ölümü haline eşine çocuklarına ve bakmakla yükümlü olduğu diğer kişilere bakma olanağı ortadan kalkacaktır. Bu kişiler, işçi ölmeseydi kendilerine ne kadar destek olacak idiyse işverene bir dava açarak destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilir. Destekten yoksun kalma durumunda maddi tazminat talep edilebileceği gibi manevi tazminat da talep edilebilir.
Kusurlu işçi iş kazası tazminatı alabilir mi?
İş kazasının meydana gelmesinde bilirkişi işçi ve işverenin kusur durumlarını tespit eder. Kazanın gerçekleşmesinde işçinin kusuru bulunmayacağı gibi işçi kusurlu da olabilir. Bu durumda işçi illiyet bağını kesecek nitelikte ağır kusurlu bulunmadıkça tazminata hak kazanır. İşçinin bir miktar kusurlu ise kusursuz olduğu oran kadar zararını işverenden talep edebilir.
İş Kazası davasında görevli ve yetkili mahkeme hangisidir?
İş davalarında görevli mahkeme İş Mahkemesidir. İş mahkemesinin bulunmadığı yerlerde Asliye Hukuk Mahkemesi davaya İş Mahkemesi sıfatıyla bakar. İş kazası davasında yetkili mahkeme ise kazanın meydana geldiği yer mahkemesi, davacı işçinin yerleşim yeri mahkemesi, işverenin şirket merkezinin bulunduğu yer mahkemesidir. İşçi ortak yetkili olan bu üç mahkemeden birinde dava açabilecektir.
İş Kazası davasında zamanaşımı süresi ne kadardır?
İş kazası tazminat davalarında zamanaşımı 10 yıldır. İş kazasına sebebiyet veren eylem aynı zamanda TCK kapsamında suç teşkil ediyorsa ve bu suçun zamanaşımı 10 yıldan fazla ise TCK’da yer alan uzamış zamanaşımı süresi geçerli olur.
İş kazasında arabuluculuk var mıdır?
Kural olarak iş davaları zorunlu arabuluculuk şartına tabidir. Ancak kanundaki istisna düzenleme sebebiyle iş kazası davalarında arabulucuya başvurmak zorunlu değildir. İşçi yine de isteğe bağlı olarak arabulucuya başvurabilir.
İş kazasında Sosyal Güvenlik Kurumuna başvuru zorunlu mudur?
İş kazası sebebiyle açılacak davalarda Sosyal Güvenlik Kurumuna başvuru şartı aranmaktadır. İş kanunu uyarınca,iş kazası meydana geldiğinde işveren 3 gün içerisinde kazayı kuruma bildirmek zorundadır. İşveren kuruma bildirmemişse işçinin kuruma bildirmesi gerekmektedir. Kurum kaza ile ilgili olarak çalışma yürüterek bu kazanın bir iş kazası olup olmadığına karar verir. Eğer kurum olayı iş kazası olarak kabul etmezse işçi iş kazasının tespiti davası açabilir.
İş kazasının tespiti davası nedir?
İş kazası olduğu iddia edilen olayın Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından iş kazası olarak kabul edilmemesi durumunda işçi İş Mahkemesinde bir tespit davası açarak söz konusu olayın bir iş kazası olduğunu ispatlayabilir. İş kazasından doğan tazminat hakları ancak iş kazasının tespiti hakkındaki karardan sonra dikkate alınacaktır.
İş kazasında işveren taksirle yaralama ya da taksirle öldürmeden dolayı yargılanır mı?
Yaralanmalı iş kazası sonucunda işveren hakkında taksirle yaralama, ölüm sonucunda ise taksirle öldürme suçlarından soruşturma başlatılacaktır. Savcılık tarafından yürütülen soruşturma sonucunda iddianame düzenlenerek kamu davası açılabilmektedir. Somut olaya göre iş kazası sebebiyle işverenler ceza mahkemesinde yargılanabilmekte ve haklarında hapis cezası verilebilmektedir.
İş sağlığı ve güvenliği uzmanı çalıştırmak işvereni sorumluluktan kurtarır mı?
İşverenler iş kazasının meydana geldiği durumlarda ben işyerinde iş sağlığı ve güvenliği uzmanı çalıştırıyordum bu sebeple herhangi bir sorumluluğum bulunmamaktadır diyerek sorumluluktan kaçınmaya çalıştıkları görülmektedir. Bu konuda mevzuatımızda açık bir hüküm bulunmaktadır: 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu‘nun 2. Fıkrasında açıkça düzenlendiği üzere “İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.”
İş kazası davalarında Avukat tutulmalı mı?
İş kazası sebebiyle tazminat davaları karmaşık bir yapıya sahip olup niteliği gereği uzun yıllar sürebilmektedir. Bu sebeple iş davalarında uzman bir avukat aracılığı ile davayı takip etmek büyük öneme sahiptir. İş kazası geçirerek mağdur olmuş işçinin bir kere daha mağduriyet yaşayarak hak kaybına uğramaması için davaya avukat tayini elzemdir.
AVUKAT NUR AKKOÇ
